Kredi derecelendirme notları
Kredi notu, bir borçlunun kredibilitesinin genel veya farklı açılardan değerlendirilmesi sonucu oluşan skordur. Bir bakıma borçlunun borcunu geri ödeme alışkanlıklarının değerlendirilerek finansal yükümlülükleri açısından olası tahminlerde bulunmak anlamına da gelir. Kredi notları, bireylere yönelik uygulanırken, kredi derecelendirme ise şirketlere ve devletlere yönelik uygulanır. Kredi derecelendirmelerinin yapılma sebebi, fon açığı bulunan ülkelerin ekonomik çalışmalarına ve işlevlerine devam edebilmesi için uluslararası piyasalardan fonlanmaya ihtiyaç duymasıdır. Bu krediyi sağlamak için de kredi derecelendirme notuna gereksinimleri vardır. Uluslararası bağımsız derecelendirme kuruluşları da bu sebeple ülkelerin kredi riski puanlarını belirli periyotlarla belirler ve düzenli olarak günceller.
Kredi derecelendirme notları kimler tarafından verilir?
Kredi derecelendirme notlarının verilmesini sağlayan uluslararası derecelendirme kuruluşları, çok sayıdadır. Ancak; en bilinen ve derecelendirmenin büyük kısmını kontrol eden üç kurum “Big Three” olarak adlandırılır. Bu kurumlar; Moody’s Investors Service, Standard and Poors (S&P) ve Fitch’dir. Kredi derecelendirme notu almak isteyen kuruluşlar, bu kurumlara ödeme yaparak hizmet satın alır. Ulusal kredi derecelendirme notları, hükûmetlere; kurumsal kredi derecelendirme notları ise şirketlere yönelik uygulanır.
Kredi derecelendirme kuruluşlarının farklı not sistemleri bulunur. Bu not sistemleri, kuruluşa yatırım yapılabileceğini, kuruluşun spekülatif seviyesini ya da yükümlülüğünü yerine getirip getiremeyeceğini gösterir. Örneğin; Moody’s tarafından "A2" notu, iyi kredi derecesi gösterirken; "D" notu ise kredi yükümlülüğünün yerine getirilemeyeceğini; geri ödeme yapılamayacağını gösterir. Uluslararası kurumsal yatırımcılar, genellikle iyi yatırım derecesine sahip ülkeleri tercih ederek yatırım kararlarında sık sık değişiklik yapmak istemezler. Bu nedenle ülkeler açısından iyi bir notun stabilizasyonu, oldukça önem arz eder. Çünkü kredi notları, hiçbir zaman statik değildir. En yeni verilere dayanarak sürekli değişim gösteren bu notlardaki tek bir negatif borç, en yüksek puanı bile düşürmeye yeterli olabilir.
Kredi derecelendirme süreci nasıl işler?
Hükûmetler, kredi derecelendirmelerini uluslararası sermaye piyasalarında aktif olabilmek için takip eder. Derecelendirme notu yüksek olanlar, yatırımcılar tarafından daha cok tercih edilir. Kredi derecelendirmeleri belirlenirken; oranlar, geçmiş deneyimler, ekonomik büyüme, borç yükü, finansal esneklik gibi birçok kritere bakılır. İyi bir kredi değerlendirmesi, yabancı yatırımları doğrudan ülkeye çekebilir. Örneğin; bir ülkede fabrika açmak isteyen bir şirket varsa, yatırım yapmaya karar vermeden önce o ülkenin kredi derecelendirmelerini inceler. Ülkelerin kredi değerlendirmeleri, özellikle yüksek kredi riskine sahip ülkelerin uluslararası tahvil piyasalarından da daha çok etkilenmesi anlamına geldiği için ayrıca önemlidir.
Yüksek kredi değerlendirme notu, ülkelerin anapara ve faiz ödemelerinde çok güçlü bir kapasitede olduklarını gösterir. Orta derecelendirmeye sahip ülkelerde ise tahvillerin yüksek kalitede olduğunu gösterir. Ancak; olumsuz ekonomik gelişmelere karşı da tedbirli olunması gerekir. Çünkü, orta alt seviyede uygun bir kapasite olsa da ödemelerde gecikme riskinin de olabileceği dikkate alınmalıdır. Spekülatif derece seviyesindeki tahviller, genellikle zayıf karakterdedir ve geri ödemelerde gecikmeler yaşanabileceğini gösterir.
Düşük kredi notları, taahhütleri karşılama oranlarının oldukça zayıf; üstlenilen riskin ise en yüksek seviyede olduğunu gösterir. Temerrüde düşürülen durumlar ise verilebilecek en dip seviyede notlar olup, geri ödemelerin neredeyse imkânsız olduğunu gösterir. Ancak, düşük kredi notları da yatırım açısından her zaman kötü olmayabilir. Yüksek gelirli bazı yatırımcılar, özellikle düşük notlu yerlere yatırım yaparak daha yüksek gelir potansiyeli olduğunu düşünür. Böylece getirilerini aktif olarak artırmak isterler. Kredi derecelendirme notu ne kadar düşük olursa riski de o kadar yüksektir. Yüksek risk ile getiri de paralel olarak yüksek olur. Ancak, tersi durumda götürüsü de fazla olacağı için yatırımcı açısından borç sarmalı oluşturabilir.
Kredi derecelendirme notlarına yönelik eleştiriler nelerdir?
Hem yatırımcılar hem de kredi notu alan ülkeler tarafından notlara yönelik eleştiriler bulunur. Bunlardan biri, erken uyarı mekanizmalarının yeterince hızlı olmamasıdır. Ülkelerdeki stresli dönemlere yönelik yapılan gözlemlerin geriden takip edilmesi ve kredi not değişimlerinin nispeten geç olması, eleştirilerin başındadır. Kredi derecelendirme kuruluşları, kriz dönemini önceden bilemedikleri için kriz sonrasında ülkenin kredi derecelendirme notunu değiştirir ve düşürür. Düşük notlar, yatırım yapılmayacağı mesajını verdiği için bu ülkelerdeki krizlerin aslında daha da yükselmesine sebep olur. Ülkelerin borçlanma imkânının kısıtlanması, ekonomik koşulları daha da zorlayıcı hâle getirir.
Notlara yönelik bir diğer eleştiri noktası da kredi derecelerinin yavaş yavaş değil de aniden düşüş göstermesidir. Bu tür durumlarda da analizlere olan güven sarsılarak, kredi notlarının güvenilir olmadığına yönelik eleştiri ortamı oluşturur. Geçmiş dönemlerde yaşanan krizler de eleştiri sebebidir. Kredi derecelendirmesi yapılırken hangi metotların kullanıldığı da sık sık gündeme gelir. Hangi kriterlerin ne ölçüde etki ettiği üzerine tartışmalar yaşanır.
Kredi derecelendirme notları kimlere fayda sağlar?
Bir kredinin kapsamlı bir analizinin yapılması ve daha sonra kredi riskinin tarafsız bir şekilde değerlendirilmesi, ilgili tüm taraflara sayısız fayda sunar. Ülkeler açısından bakacak olursak; bir ülkenin ekonomik olarak büyümesi ve daha müreffeh yaşam koşullarına sahip olabilmesi için tasarrufları yakalayabilmesi ve bunları yatırımlara yönlendirmesi ülkede milli servet yaratır. Kredi derecelendirme notlarının belirsizliği azaltması, tahvil piyasasının büyümesini sağlayarak daha yüksek piyasa verimliliği güveni anlamına gelir.
Yatırımcılar açısından bakılacak olursa, mevcut risklerin bilinmesi, risk karşılaştırması yapılmasını sağlar. Finansal aracı kuruluşlar olan çeşitli bankalar ya da sigorta şirketleri ise borçlanma senetlerinin planlanmasında ve fiyatlandırılmasında uygun derecelendirmeleri bulur. Kamuya açık ve ihtiyatlı bir derecelendirme sistemi, çeşitli söylentilerin ve spekülasyonların da etkilerini önlemede yardımcı olur. Böylelikle kamuoyuna olan güveni de artırabilir.
Global çerçeveden bakıldığında, sermaye yatırımcılarının kur riskinden korunmak için tercih ettiği yatırım alternatiflerinden biri de ülke çeşitlendirmesi yapmaktır. Ülke çeşitlendirmesi için yapılan analizlerde yatırım alternatifleri arasındaki ilişki incelenir. Yapılan yatırımın ortalamadan ne kadar sapabileceğinin hesaplanması ile ilgili risk alınır. Hesaplanan maksimum getiri ile en etkin portföy oluşturulur. Bu şekilde yatırımlar sonrası elde edilen kârın en yüksek seviyede olması amaçlanır. Ancak; düzenli olarak yayınlanan bu değerlendirme notları sonunda yapılan karşılaştırmalar, netlik belirtmez ve raporlarda ağırlıklandırma sorunu olduğu görülebilir. Tartışmalı notlar verilmesine sebep olabilir.
Bankacılık düzenlemeleri; objektif olması ve öznel ya da farklı bir bakış açısıyla oluşturulmaması açısından kredi notlarına göre yapıldığı için kredi derecelendirme; tartışmalı noktalarına rağmen büyük önem taşır. Hükûmetlere ve kurumlara yönelik belirlenen kredi derecelendirme notlarının yanı sıra bireysel değerlendirmeler sonrası oluşan kredi notları da finansal verimliliğiniz için önem arz eder. Çünkü ihtiyaç durumunda kredi başvurularınız değerlendirilirken ya da kredi kartı limitinizi yükseltme talebinde bulunduğunuzda finansal geçmişiniz ve borç-servet durumunuz hesaplanarak, bu veriler ışığında bir değerlendirme yapılır.
İhtiyaç kredisi taksitlerinizi de düzenli bir şekilde ve zamanında ödemeniz hâlinde bireysel kredi notunuz yüksek olur. Böylelikle ihtiyaç hâlinde yeni bir kredi başvurusunda bulunduğunuzda, bu başvurunuzun olumlu sonuçlanma olasılığı yükselir. Masraf, ücret ve komisyon ödemesi olmayan Enpara.com İhtiyaç Kredisi başvurularınız QNB Finansbank kredi politikalarınca belirlenmekte olup, birkaç dakika içinde değerlendirilir. Olumlu sonuç çıkmasının ardından vereceğiniz son onay ile kredinizi kısa sürede kullanabilirsiniz.
